GODNOŚĆ OSOBY LUDZKIEJ
1. Rozpoczynamy serię katechez dotyczących trzeciej części Katechizmu Kościoła Katolickiego, poświęconej „Życiu w Chrystusie”. Otwiera ją rozważanie o godności ludzkiej. Czym jest ta godność, jakie są jej źródła i do czego nas zobowiązuje – na te pytania spróbujemy odpowiedzieć w trakcie tej katechezy.
2. Godność osoby ludzkiej jest wewnętrzną, wrodzoną i naturalną cechą człowieka, niezależną od kontekstu społecznego i historycznego. Jest wartością powszechną i niestopniowaną – w takim samym stopniu posiada ją każdy człowiek, bez względu na jego status społeczny, pochodzenie, rasę czy wyznanie, przynależność państwową czy kolor skóry. Posiadają ją w jednakowym stopniu kobiety i mężczyźni, dzieci, ludzie starzy i młodzi, zdrowi i niepełnosprawni, biedni i bogaci. Godność jest też niezbywalna, to znaczy, że nikt nie może nam jej odebrać. Nawet sam człowiek nie może się jej pozbawić – może ją co najwyżej okaleczyć.
3. Prawda o godności człowieka obecna jest stale w nauczaniu społecznym Kościoła, które w jej uzasadnianiu wskazuje na dwa rodzaje argumentów: naturalne oraz nadprzyrodzone. Argumenty naturalne odwołują się przede wszystkim do pozycji człowieka w świecie, ukazując go jako osobę, czyli byt rozumny i wolny. Cechy te powodują, że człowiek w naturalny sposób przerasta cały stworzony świat rzeczy i zwierząt. Argumenty naturalne uzupełnia Kościół argumentami nadprzyrodzonymi. W ich świetle szczególna godność osoby ludzkiej wynika z faktu stworzenia człowieka na obraz i podobieństwo Boże (Rdz 1, 27). Zatem to Bóg jest pierwszą przyczyną i źródłem godności człowieka, która sprawia, że człowiek jest koroną wszelkich stworzeń. Pełnia prawdy o godności człowieka wyjaśnia się jednak dopiero w tajemnicy Słowa Wcielonego. Chrystus wyniósł godność człowieka, gdy przez swe wcielenie zjednoczył się jakoś z każdym człowiekiem. Ten, który był Bogiem, stał się prawdziwym człowiekiem. Tak jak my znał uczucie zmęczenia, głodu i pragnienia, odczuwał radość i smutek, gniew i zdumienie. Po ludzku kochał i cierpiał. Dopełnieniem wywyższenia godności człowieka jest dzieło Odkupienia, które wypełniło się przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Wspaniale komentuje to św. Jan Paweł II w encyklice „Redemptor hominis”: „Chrystus-Odkupiciel »objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi«. (…) Człowiek odnajduje w nim swoją właściwą wielkość, godność i wartość swego człowieczeństwa. (…) Jakąż wartość musi mieć w oczach Stwórcy człowiek, skoro zasłużył na takiego i tak potężnego Odkupiciela (por. hymn Exsultet z Wigilii Wielkanocnej), skoro Bóg »Syna swego Jednorodzonego dał«, ażeby on, człowiek »nie zginął, ale miał życie wieczne« (por. J 3, 16). Właśnie owo głębokie zdumienie wobec wartości i godności człowieka nazywa się Ewangelią, czyli Dobrą Nowiną. Nazywa się też chrześcijaństwem. Stanowi o posłannictwie Kościoła »w świecie współczesnym«” (Redemptor Hominis, 10).
Tak rozumiana godność człowieka dostarcza dwóch podstawowych kryteriów oceny moralnej czynów ludzkich: pierwszym z nich jest uznanie i respektowanie godności człowieka przez wszelkie społeczności, drugie zawiera się w fakcie, że sam człowiek nie może wyrzec się własnej natury naznaczonej godnością, ponieważ nie tworzy jej sam, lecz otrzymał ją od Stwórcy. Obowiązek poruszania się w granicach etycznych, wyznaczonych przez godność, spoczywa zatem na samym człowieku. Ani on, ani żadna społeczność ludzka nie mogą tych granic naruszać. Poznając w wierze swoją godność chrześcijańską, jesteśmy wezwani, by od tej chwili żyć „w sposób godny Ewangelii Chrystusowej” (Flp 1, 27; por. KKK, 1692).
Skoro Bóg obdarował nas darem godności, to zapytajmy się, jak ja na ten dar godności odpowiadam Bogu swoim życiem? Czy szanuję swoją godność i godność innych?
4. Zapamiętajmy: Godność jest wewnętrzną, wrodzoną i naturalną cechą człowieka. Jest ona powszechna, niestopniowalna i niezbywalna. Ma podstawę w stworzeniu człowieka na obraz i podobieństwo Boże, a swój ostateczny sens znajduje w tajemnicy Wcielenia i Odkupienia Chrystusa.
